Τα εμφυτεύματα είναι σήμερα βοηθητικά μέσα, δοκιμασμένα στα ιατρεία, για μια αισθητικά και λειτουργικά καλύτερη αποκατάσταση της ελαττωματικής λειτουργίας του οργάνου της μάσησης λόγω απώλειας των δοντιών. Η τοποθέτηση εμφυτευμάτων στο οστό της γνάθου είναι για τον λόγο αυτό ένα προπαρασκευαστικό χειρουργικό μέτρο, το οποίο καθιστά δυνατή, την σημαντική επέκταση των συμβατικών δυνατοτήτων και ορίων της αντιμετώπισης με τεχνητή οδοντοστοιχία. Κάθε κενό στα δόντια θεωρητικά αποτελεί ένδειξη για ένα εμφύτευμα.

Τα εμφυτεύματα καθιστούν δυνατή την αποφυγή γεφυρών και έτσι συμβάλουν στη διατήρηση των υγιών δοντιών (αντικατάσταση ενός μόνο δοντιού). Με συγκεκριμένη εφαρμογή αυτών είναι περαιτέρω δυνατό, να κατασκευαστούν γέφυρες, όταν στην πραγματικότητα θα μπορούσε να κατασκευαστεί μόνο μια τεχνητή οδοντοστοιχία (μειωμένη σειρά δοντιών, αύξηση στηριγμάτων), και τελικά, με την τοποθέτηση εμφυτευμάτων σε μια γνάθο δίχως δόντια, είτε να σταθεροποιηθούν οι ολικές τεχνητές οδοντοστοιχίες σχεδόν με τη σταθερότητα που αποδίδουν ακίνητες σταθερές εργασίες, είτε αυτές να αντικαθίστανται τελείως μετά από τοποθέτηση πολλών εμφυτευμάτων από μία σταθερή δόντι προς δόντι προσθετική εργασία.

Μέσω της επιλογής των κατάλληλων συστημάτων εμφύτευσης είναι βασικά δυνατό, να «επανεξοπλιστεί» σταδιακά με εμφυτεύματα ο ασθενής που έχει χάσει ένα δόντι ή έχει πλήρη απουσία δοντιών, δίχως να πρέπει να έρθει οποιαδήποτε στιγμή αντιμέτωπος με μια τεχνητή οδοντοστοιχία.

Περαιτέρω είναι σημαντικό για εσάς να γνωρίζετε, ότι τα εμφυτεύματα, όταν επουλωθούν μέσα στο οστό, έχουν επίσης την ιδιότητα της διατήρησης της αρχιτεκτονικής δομής του οστού, που σημαίνει ότι εκεί όπου υπάρχουν εμφυτεύματα, τα οποία λειτουργικά επιβαρύνονται με τον σωστό τρόπο, δεν πραγματοποιείται αποικοδόμηση της οστικής ουσίας αλλά διατηρούνται οι αρχικές μορφές της δομής του οστού της γνάθου.

Αν στην πλαϊνή περιοχή της γνάθου απουσιάζουν όλοι οι γομφίοι και ενδεχομένως και οι προγόμφιοι του ενός ή των δύο τεταρτημορίων των γνάθων ή αν υπάρχει ένα μεγάλο ενδιάμεσο κενό (απουσία περισσοτέρων των τριών δοντιών), τότε μπορεί να αποφευχθεί μέσω των εμφυτευμάτων μια αφαιρούμενη μερική τεχνητή οδοντοστοιχία. Προϋπόθεση πάλι είναι μια επαρκής ποσότητα οστικής ουσίας. Στην κάτω γνάθο θα πρέπει να προσεχθούν ιδιαίτερα οι σχέσεις με την δέσμη αγγείων – νεύρων που βρίσκονται εκεί στο οστό, ενώ στην άνω γνάθο η έκταση του ιγμορείου άντρου. Όσο λιγότερο οστό υπάρχει, τόσα περισσότερα εμφυτεύματα θα πρέπει να τοποθετηθούν. Οι προσθετικές λύσεις ποικίλουν από μία εμφυτευματικά στηριζόμενη γέφυρα έως στις επιμέρους μεμονωμένες στεφάνες. Βασικά είναι δυνατή η συμμετοχή των φυσικών δοντιών σε συνδυασμό με τα εμφυτεύματα όταν τα δόντια, ούτως ή άλλως, θα πρέπει να αποκατασταθούν προσθετικά λόγω εκτεταμένων βλαβών τους. Η τελική εργασία μπορεί ή να συγκολληθεί ή να βιδωθεί επάνω στα στηρίγματα. Τα αισθητικά προβλήματα προκύπτουν όταν η απώλεια του δοντιού έχει γίνει πριν μεγάλο χρονικό διάστημα και λόγω της αποικοδόμησης της οστικής ουσίας έχει σχηματιστεί μια μεγάλη υψομετρική διαφορά μεταξύ του τμήματος της γνάθου δίχως δόντια και των υφισταμένων δοντιών.

Με την πάροδο των ετών και τη φυσιολογική απώλεια των δοντιών τα εναπομείναντα δόντια, δεν έχουν μερικές φορές τη δυνατότητα να συγκρατήσουν μια τεχνητή οδοντοστοιχία. Η στερέωση τέτοιων τεχνητών οδοντοστοιχιών γίνεται όλο και δυσκολότερη, ειδικότερα αν υπάρχουν δόντια μόνο στο ένα ήμισυ της γνάθου. Το αποτέλεσμα τότε είναι κινήσεις ταλάντευσης και χαλάρωση των τελευταίων εναπομεινάντων δοντιών λόγω των δυνάμεων ροπής. Σε τέτοιες περιπτώσεις επιτυγχάνεται πολύ δύσκολα με συντηρητικό τρόπο ένα κάπως ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Στην κατάσταση αυτή βρισκόμαστε κατά κανόνα ένα βήμα πριν την πλήρη απώλεια δοντιών, αν προηγουμένως δεν έχει προβλεφθεί η τοποθέτηση εμφυτευμάτων, ώστε να συμβάλουν στον ισομερή – ισόποση κατανομή φορτίων – καταμερισμό της εργασίας της μάσησης και της εν γένει λειτουργίας του στόματος. Συχνά σε τέτοιες περιπτώσεις δεν είναι απαραίτητα πολλά εμφυτεύματα, ώστε να επιτευχθεί ένα σωστό αποτέλεσμα.

Η νωδή κάτω γνάθος αποτελεί την κύρια ένδειξη για την τοποθέτηση εμφυτευμάτων. Η τεχνητή οδοντοστοιχία της κάτω γνάθου τυγχάνει λόγω της μικρής βάσης, η οποία υπάρχει διαθέσιμη για την τοποθέτηση, μόνο ελάχιστης σταθερότητας. Σε περίπτωση αυξημένης ατροφίας δεν μπορεί να επιτευχθεί πλέον το φαινόμενο της υποπίεσης (βεντούζας) μέσω της τεχνητής οδοντοστοιχίας της κάτω γνάθου. Με την βοήθεια εμφυτευμάτων μπορούν να σταθεροποιηθούν οι τεχνητές οδοντοστοιχίες – δηλαδή μέσω ειδικών συνδέσμων να σταθεροποιηθούν με μαγνήτες, σφαιρικές κεφαλές, τηλεσκοπικές στεφάνες ή δοκούς – ή, αν το επιτρέπει η κατάσταση με μεγάλο αριθμός εμφυτευμάτων να τοποθετηθεί μια ακίνητη προσθετική εργασία (γέφυρα) δόντι προς δόντι.

Η απλούστερη λύση είναι πραγματοποιήσιμη με δύο εμφυτεύματα. Η σταθερότητα της τεχνητής οδοντοστοιχίας γίνεται όμως καλύτερη με περισσότερα από δύο. Τέσσερα εμφυτεύματα αποτελούν την ιδανική βάση για μια, ναι μεν αφαιρούμενη, αλλά λειτουργική τεχνητή οδοντοστοιχία. Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι δυνατή μια μόνιμη τεχνητή οδοντοστοιχία στη νωδή κάτω γνάθο με έξι έως οκτώ εμφυτεύματα.

Η νωδή άνω γνάθος μπορεί σε σύγκριση με την κάτω γνάθο να εφοδιαστεί ικανοποιητικά στην πλειονότητα των περιπτώσεων και με συμβατική ολική τεχνητή οδοντοστοιχία. Από την άλλη, παρέχεται πάντα η δυνατότητα με τεχνητή οδοντοστοιχία τοποθετημένη σε εμφυτεύματα, να είναι η υπερώα πλήρως ελεύθερη, γεγονός το οποίο προσφέρει σημαντικά μεγαλύτερη άνεση αναφορικά με την αίσθηση ξένου σώματος, την ομιλία, την γεύση και το αντανακλαστικό του εμετού. Επειδή η άνω γνάθος μένει συχνότερα δίχως δόντια από την κάτω γνάθο, εγείρεται μάλλον συχνότερα πιο νωρίς το ερώτημα την τοποθέτησης εμφυτευμάτων - δηλαδή σε μια νεαρότερη ηλικία με υψηλότερες απαιτήσεις.

Στην άνω γνάθο λόγω της χαλαρότερης οστικής δομής είναι απαραίτητα τουλάχιστον τέσσερα εμφυτεύματα. Αν επιθυμείτε μια μόνιμη - όχι αφαιρούμενη από τον ασθενή - κατασκευή, τότε θα πρέπει να τοποθετηθούν έξι ή περισσότερα εμφυτεύματα. Οι μόνιμες κατασκευές δεν είναι πάντα μη προβληματικές, διότι τα αισθητικά και φωνητικά ζητούμενα δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν πάντα κατά 100%. Παρότι η εργασία είναι αισθητικά και φωνητικά τέλεια, είναι αυξημένος για τον ασθενή ο χρόνος που πρέπει να αφιερώνει για την καθημερινή φροντίδα των δοντιών (εμφυτευμάτων). Αντίθετα στις αφαιρούμενες κατασκευές γεφυρών ή αντίστοιχα τεχνητών οδοντοστοιχιών που δεν καλύπτουν την υπερώα (μέσω δοκών ή τηλεσκοπικών στεφανών) επιτυγχάνεται σε κάθε περίπτωση η ιδανικά άριστη αισθητική και φωνητική άνεση, η πολύ καλή δυνατότητα καθαρισμού και η δυνατότητα επισκευής. Αυτές οι κατασκευές επικάθονται εξαιρετικά σταθερά και ανθεκτικά σε τέσσερα έως οκτώ εμφυτεύματα (ανάλογα με την ποιότητα του οστού).

Έπειτα από προσεκτική σκέψη και αξιολόγηση όλων των παραγόντων ο ασθενής αποφασίζει για την τοποθέτηση εμφυτευμάτων. Πλησιάζει η συμφωνηθείσα ημερομηνία και ταυτόχρονα αυξάνεται ο φόβος. Αυτός είναι αδικαιολόγητος. Δεκάδες χιλιάδες εμφυτεύσεις αποδεικνύουν ότι πρόκειται για μία ανώδυνη επέμβαση.

Η εγχείρηση εμφύτευσης – δηλαδή η τοποθέτηση των εμφυτευμάτων στο οστό – είναι κατά κανόνα μια χειρουργική επέμβαση η οποία πραγματοποιείται στα εξωτερικά ιατρεία, και η οποία είναι συγκρίσιμη, ως προς τις συνέπειες για τον ασθενή, με μια εκτομή της κορυφής της ρίζας του δοντιού (ακροριζεκτομή) ή με μια απλή εξαγωγή ενός φρονιμίτη.

Η επέμβαση πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία ή και υπό νάρκωση και διαρκεί ανάλογα με τον αριθμό των εμφυτευμάτων, την θέση και την χειρουργική εμπειρία του χειρουργού μεταξύ 15 λεπτών και περίπου 2 ωρών.

Η εγχείρηση πραγματοποιείται υπό αποστειρωμένες συνθήκες με τα κατάλληλα εργαλεία στον κατάλληλα άσηπτο χώρο. Ο βλεννογόνος της περιοχής αποκολλάται μαζί με το περιόστεο (διπλώνεται στην άκρη) και έτσι απο- καλύπτεται το οστό. Μόνο μετά την εξέταση του οστού, ξεκινάει η διαδικασία προετοιμασίας της θέσης υποδοχής του εμφυτεύματος με τρυπάνια διαφορετικού διαμετρήματος. Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην επαρκή ψύξη του τρυπανιού, λόγω του ότι κάθε υπερθέρμανση του οστού οδηγεί αναπόφευκτα σε βλάβες. Η ετοιμασία του οστού είναι πλήρως ανώδυνη.

Σε επιλεγμένες περιπτώσεις, έπειτα από προηγούμενη τρισδιάστατη διάγνωση, μπορεί να είναι δυνατή και μια εγχείριση δίχως το άνοιγμα του βλεννογόνου. Τέτοιες μικρές επεμβατικές εγχειρήσεις συμβάλλουν φυσικά στην περαιτέρω μείωση των μετεγχειρητικών ενοχλήσεων. Ιδιαίτερη προσοχή κατά τη διάρκεια της προπαρασκευής της περιοχής για την εμφύτευση θα πρέπει να δοθεί στις συνορεύουσες ανατομικές δομές (διπλανά δόντια, νεύρα, ιγμόρειο άντρο) και στην σωστά σχεδιασθείσα τοποθέτηση των εμφυτευμάτων μεταξύ τους. Όταν το εμφύτευμα τοποθετηθεί στην τελική του θέση - ανάλογα με τον τύπο του εμφυτεύματος σε διαφορετικό βάθος - θα πρέπει να είναι σταθερό και να εμφανίζει ένα οξύ ήχο επίκρουσης. Τα οστικά ελλείμματα γύρω από τα εμφυτεύματα, αν τα εμφυτεύματα έχουν τη λεγόμενη πρωτογενή σταθερότητα, μπορούν να πληρωθούν και να αναπλαστούν, με την βοήθεια του ίδιου του οστού του ασθενούς ή και με τη χρήση των οστικών μοσχευμάτων και ειδικών μεμβρανών που κατευθύνουν την οστική αναγέννηση.

Τέτοιες διευρύνσεις των εγχειρήσεων συχνά δεν μπορούν να σχεδιαστούν εκ των προτέρων, θα πρέπει όμως να έχουν συζητηθεί με τον ασθενή. Στη συνέχεια τα ούλα ράβονται γερά και με ράμματα κοντά το ένα στο άλλο. Προτείνεται στον ασθενή μια αποτελεσματική ψύξη (κρύα επιθέματα) για δύο έως τρεις ημέρες, επειδή ως συνέπεια της εγχείρησης μπορεί να υπάρξει ένα μεγάλο ή μικρό οίδημα.

Στη συνέχεια πραγματοποιείται κατά κανόνα το τρόχισμα της τεχνητής οδοντοστοιχίας και ενδεχομένως μια μαλακή αναγόμωση. Η χρήση αντιφλεγμονωδών, παυσίπονων και αντιοιδηματικών (κατά του οιδήματος) φαρμάκων αποφασίζεται ανάλογα με την περίπτωση.

Στη διάρκεια των ημερών μέχρι και την αφαίρεση των ραμμάτων πραγματοποιείται – σε συνάρτηση από τον αριθμό των εμφυτευμάτων – η επούλωση της πληγής, η οποία σε κάθε περίπτωση είναι διαφορετική. Η έκταση των μετεγχειρητικών αιματωμάτων και οιδημάτων εξαρτάται από ατομικούς παράγοντες, μπορεί όμως να επηρεαστεί με φυσικά μέσα (ψύξη) ή βιολογικά (ενζυμοθεραπεία, ομοιοπαθητική θεραπεία, θεραπεία Softlaser) και με την κατάλληλη συνοδευτική θεραπεία. Ειδικά αντιμικροβιακά στοματικά φάρμακα ή παρόμοιας δράσης τζελ και ενισχυτικές κρέμες προστατεύουν την πληγή από την λοίμωξη και επιταχύνουν την επούλωση αυτής. Σε επιμέρους περιπτώσεις είναι σκόπιμη και χρήσιμη η χορήγηση αντιβιοτικών. Σε πληγές μεγάλης επιφάνειας, έπειτα από την τοποθέτηση πολλών εμφυτευμάτων, είναι κάπως περιορισμένη γενικά η λήψη τροφής. Θα πρέπει να προσέξετε ώστε οι περιοχές των πληγών να μην επιβαρυνθούν υπέρμετρα κατά τη μάσηση– προτείνεται για τον λόγο αυτό η λήψη μαλακής τροφής. Έπειτα από επτά έως δέκα ημέρες πραγματοποιείται η αφαίρεση των ραμμάτων. Στο διάστημα της επούλωσης–οστεοενσωμάτωσης των εμφυτευμάτων – περίπου τρεις έως έξι μήνες – ο ασθενής δεν αισθάνεται καθόλου τα εμφυτεύματα. Το κάπνισμα θα πρέπει να αποφευχθεί κατά το διάστημα αυτό.

Μετά το διάστημα της επούλωσης γίνεται η αποκάλυψη των εμφυτευμάτων, όπου αφαιρείται ο καλυπτήριος βλεννογόνος ακριβώς πάνω από το εμφύτευμα (π.χ. μέσω τομής). Η επέμβαση αυτή πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία.

Μετά την αποκάλυψη θα πρέπει κατά μέσο όρο να επουλωθεί ο βλεννογόνος για περίπου μία έως δύο εβδομάδες. Μόνο και εφόσον η κατάσταση του βλεννογόνου είναι δίχως ερεθισμό, μπορεί να ξεκινήσει η κατασκευή της προσθετικής εργασίας. Σε επιμέρους στεφάνες στην περιοχή των μπροστινών δοντιών με ιδιαίτερα υψηλές αισθητικές απαιτήσεις μπορεί να είναι σκόπιμο, αρχικά να κατασκευαστούν προσωρινές στεφάνες, ενώ η τελική κατασκευή να πραγματοποιηθεί λίγους μήνες αργότερα, ώστε να επιτευχθεί ένα ιδανικό αποτέλεσμα.

Σε ειδικές περιπτώσεις είναι σήμερα επίσης δυνατόν, να τοποθετηθεί ένα εμφύτευμα αμέσως μετά την αφαίρεση του δοντιού. Αν τα τοποθετημένα στο οστό εμφυτεύματα είναι ήδη πολύ σταθερά κατά την τοποθέτηση, είναι δυνατή επίσης και η άμεση τοποθέτηση της προσθετικής εργασίας. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να εκπληρώνονται ορισμένες προϋποθέσεις, τις οποίες θα συζητήσει μαζί σας ο οδοντίατρος.

Όπως έχει ήδη ειπωθεί, στις περισσότερες περιπτώσεις – οι εξαιρέσεις αναφέρονται σε ευνοϊκές ανατομικές προϋποθέσεις πιθανής άμεσης εμφύτευσης και άμεσης τοποθέτησης τεχνητής οδοντοστοιχίας – θα πρέπει τα εμφυτεύματα να επουλωθούν στο οστό της γνάθου, στην άνω γνάθο για τουλάχιστον τρεις έως έξι μήνες και στην κάτω γνάθο για τουλάχιστον δύο μήνες δίχως επιβάρυνση, πριν να μπορεί να τοποθετηθεί η τελική εργασία. Θα πρέπει όμως να θεωρήσετε ως δεδομένο, ότι – με την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξουν επιπλοκές – θα μπορεί να σας τοποθετηθεί η τελική εργασία πάνω στα εμφυτεύματα, στην άνω γνάθο το νωρίτερο μετά από τρεις έως οκτώ μήνες (στην κάτω γνάθο το νωρίτερο μετά από τρεις έως πέντε μήνες).

Στο ενδιάμεσο αυτό διάστημα θα πρέπει να τα βγάλετε πέρα τουλάχιστον σε περίπτωση εμφύτευσης σε ορατή περιοχή και σε περίπτωση μη ύπαρξης δοντιών με συντηρητικές αφαιρετέες ή υπό όρους σταθερές προσωρινές τεχνητές οδοντοστοιχίες. Οι αφαιρετέες προσωρινές τεχνητές οδοντοστοιχίες θα πρέπει όμως να διαμορφωθούν έτσι ώστε να αποφευχθεί μια μηχανική βλάβη στην περιοχή της επέμβασης. Ανάλογα με την έκταση της εγχειρητικής επέμβασης και τις εξατομικευμένες ανατομικές συνθήκες είναι, ενδεχομένως, απαραίτητες πολλαπλές διορθώσεις της βάσης της τεχνητής οδοντοστοιχίας (μέρη της τεχνητής οδοντοστοιχίας, που άπτονται του βλεννογόνου άνωθεν της περιοχής εμφύτευσης). Εδώ χρησιμοποιούνται επίσης συνθετικά υλικά που παραμένουν μαλακά, ώστε να ενεργούν σαν ρυθμιστές της πίεσης κατά τη μάσηση – απόσβεση δυνάμεων. Λόγω της υφής της επιφάνειας, τα υλικά αυτά όμως αυξάνουν την συγκέντρωση επιχρισμάτων, έτσι ώστε να είναι απαραίτητη μια ιδιαίτερα εντατική υγιεινή της τεχνητής οδοντοστοιχίας.

Μετά το πέρας της επούλωσης της πληγής μπορεί να είναι σκόπιμη επίσης μία καθημερινή προσεκτική μάλαξη του βλεννογόνου στην περιοχή της επέμβασης με μια μαλακή οδοντόβουρτσα. Για την μείωση των επιχρισμάτων και την αποφυγή ερεθισμών του βλεννογόνου στην εσωτερική επιφάνεια της τεχνητής οδοντοστοιχίας προτείνεται από την άλλη η χρήση παρασκευασμάτων χλωρεξιδίνης. Το φάρμακο εφαρμόζεται σε ένα λεπτό στρώμα ακριβώς πάνω στην έσω επιφάνεια της τεχνητής οδοντοστοιχίας και έτσι έρχεται σε άμεση επαφή με τον εκτιθέμενο βλεννογόνο κάτω από αυτήν. Υπό ορισμένες συνθήκες μπορεί να είναι όμως δυνατή και μια άμεση σταθερή κατασκευή σε ειδικά εμφυτεύματα. Απαραίτητες όμως είναι ορισμένες ειδικές ανατομικές προϋποθέσεις. Ρωτήστε σχετικά τον οδοντίατρό σας. Και εσείς θα πρέπει μέσω του τακτικού ελέγχου του βλεννογόνου κάτω από την τεχνητή οδοντοστοιχία, καθώς και με προσεκτική υγιεινή να βοηθάτε στην αποφυγή των ερεθισμών και των σημείων πίεσης. Παρατηρήστε τις αλλοιώσεις στην άμεση περιοχή της εμφύτευσης και αν χρειαστεί επισκεφτείτε άμεσα τον οδοντίατρό σας.